માતા પાર્વતીએ ભગવાન શિવને એક સવાલ પૂછ્યો ત્યારબાદ ભોલે નાથે એક વાર્તા કહી અને કબૂતરની જોડી અમર થઈ ગઈ. અમરનાથ ધામ હિન્દુ ભક્તો માટે ખૂબ મહત્વ ધરાવે છે. ભગવાન શિવના ભક્તો પણ જમ્મુ-કાશ્મીરના મેદાનમા સ્થિત અમરનાથ ધામની મુલાકાત માટે વર્ષોથી રાહ જોતા હોય છે. ચારધામની જેમ ભક્તો જીવનમા એક વાર આ પૂજ્ય પ્રવાસ કરવાની ઇચ્છા રાખે છે. અમરનાથ યાત્રા વિશે કહેવામા આવે છે કે ભોલેની ઇચ્છા વિના ભક્તો અહી પહોંચી શકતા નથી. ભગવાન શિવને બોલાવવા માંગતા લોકો જ તેને જોઈ શકે છે. અમરનાથ યાત્રા દર વર્ષે જૂન-જુલાઈ મહિનામા શરૂ થાય છે અને આ વર્ષે પણ શરૂ થઈ ગઈ છે.
અમરનાથની યાત્રા ખૂબ જ રોમાંચક છે કારણ કે આ પ્રવાસ પૃથ્વી ઉપર સ્વર્ગ જેવો છે. હિમાલયની ગોદમા વસેલુ અમરનાથ હિન્દુઓ માટેનુ સૌથી પવિત્ર તીર્થસ્થાન છે. અમરનાથની વિશેષતા એ છે કે પવિત્ર ગુફામા બરફનુ શિવલિંગ છે કુદરતી બરફની રચનાને કારણે તેને ‘હિમાની શિવલિંગ’ અથવા ‘બરફાની બાબા’ પણ કહેવામા આવે છે.
અમરનાથ હિન્દી શબ્દો ‘અમર’ એટલે ‘અંશ્વર’ અને ‘નાથ’ એટલે ‘ભગવાન’ સાથે જોડીને બને છે. એક દંતકથા અનુસાર જ્યારે દેવી પાર્વતીએ ભગવાન શિવને અમરત્વનુ રહસ્ય જાહેર કરવા કહ્યુ જે મહાદેવે માતા પાર્વતી પાસે લાંબા સમયથી છુપાયેલુ રાખ્યુ હતુ. તેથી આ રહસ્ય જણાવવા માટે ભગવાન શિવ પાર્વતીને હિમાલયની આ ગુફામા લઈ ગયા જેથી કોઈ તેમનુ રહસ્ય સાંભળી ન શકે અને અહી જ ભગવાન શિવે દેવી પાર્વતીને અમરત્વનુ રહસ્ય કહ્યુ હતુ.
પુરાણોમા ઉલ્લેખ છે કે એકવાર દેવી પાર્વતીએ ભગવાન શિવને પૂછ્યુ કે તમે અજર-અમર છો અને મારે દરેક જન્મ પછી નવા સ્વરૂપમા આવવુ છે. વર્ષોની કઠોર તપસ્યા પછી તમને ફરીથી પામવા છે. મારી પરીક્ષા કેમ આટલી સખત છે? આ નર્મુંદા માલા તમારા ગળામા કેમ છે અને તમારી અમરત્વનુ રહસ્ય શું છે?
ભગવાન શિવે માતા પાર્વતીને એકાંત અને ગુપ્ત જગ્યાએ અમર કથા સાંભળવા કહ્યુ જેથી અમર કથા બીજા કોઈ પ્રાણી દ્વારા સાંભળી ન શકાય કારણ કે જે કોઈ પણ આ અમર કથાને સાંભળે છે તે અમર થઈ જાય છે. પુરાણો અનુસાર શિવે પાર્વતીને તેમની પવિત્ર અમરનાથની ગુફામા આધ્યાત્મિક અભ્યાસની અમર કથા કહી હતી જેને આપણે અમરત્વ કહીએ છીએ.
એવુ કહેવામા આવે છે કે ભગવાન ભોલેનાથે તેમની સવારી નંદીને પહલગામ ખાતે છોડી દીધો હતો. ચંદ્રને ચંદનવાડીમા અલગ કર્યા હતા. ગંગાજીને પંચતરણી ખાતે અને કઠાભુષણ સાપ શેષનાગ ઉપર છોડી દીધા. આવી રીતે આ સ્થાનનુ નામ શેષનાગ પડ્યુ હતુ. આગળનુ સ્થાન ગણેશ છે આ સ્થળે બાબાએ પોતાના પુત્ર ગણેશને છોડી દીધો હતો જેને મહાગુણા પર્વત પણ કહેવામા આવે છે.
પીસ્સુ ઘાટીમા પીસ્સુનામના કીડાનો ત્યાગ કર્યો હતો. આ રીતે મહાદેવે જીવનના પાંચેય તત્વોને અલગ કરી દીધા હતા. આ પછી મા પાર્વતીની સાથે તેમને ગુપ્ત ગુફામા પ્રવેશ કર્યો અને અમર કથા મા પાર્વતીને સંભળાવવાનુ શરૂ કર્યું.
કથા સાંભળતા-સંભાળતા પાર્વતી દેવી નિંદ્રાધીન થઈ ગઈ અને ઉઘી ગઈ જેની શિવજીને જાણ ન હતી. ભગવાન શિવ અમર રહેવાની કથા સંભળાવતા રહ્યા.
તે સમયે બે સફેદ કબૂતરો શિવ પાસેથી દંતકથા સાંભળી રહ્યા હતા અને જોરથી અવાજ કરી રહ્યા હતા. ભગવાન શિવને લાગ્યુ કે માતા પાર્વતી કથા સાંભળી રહી છે અને વારંવાર હુંકાર કરી રહી છે. આ રીતે બંને કબૂતરોએ અમર રહેવાની આખી વાર્તા સાંભળી. કથાના અંતે ભગવાન શિવનું ધ્યાન ઊંઘતી પાર્વતી તરફ ગયુ. મહાદેવની નજર કબૂતર પર પડી ત્યારે તે ગુસ્સે થઈ ગયા અને તેમને મારી નાખવાની કાર્યવાહી કરી.
આના પર કબૂતરોએ ભગવાન શિવને કહ્યુ હે ભગવાન તમે અમને અમર રહેવાની વાર્તા સંભળાવી છે જો તમે અમને મારશો તો આ અમર રહેવાની આ વાર્તા ખોટી પડશે. આના પર ભગવાન શિવે કબૂતરોને જીવંત છોડી દીધા અને તેમને આશીર્વાદ આપ્યા કે તમે આ સ્થળે હંમેશાં શિવ પાર્વતીના પ્રતીક તરીકે રહેશો. તેથી આ કબૂતરની જોડી અજર-અમર થઈ ગઈ. એવુ કહેવામા આવે છે કે આજે પણ ભક્તો અહી આ બંને કબૂતરોની જોવા મળે છે અને આ રીતે આ ગુફા અમર કથાની સાક્ષી બની હતી અને તેનુ નામ અમરનાથ ગુફા તરીકે પ્રખ્યાત થયુ હતુ.
