આપણે ભારતના બધા મોટા અને નાના હિન્દુ મંદિરો વિશે સાંભળ્યું જ હશે, પરંતુ આજે આપણે એક વિશાળ હિન્દુ મંદિર વિશે જાણવા જઈ રહ્યા છીએ, જે ભારતમાં નહીં પણ વિદેશમાં બંધાયેલ છે અને તેની સરખામણીમાં ભારતમાં પણ એવડું મોટું કોઈ મંદિર નથી.
આપણે વાત કરી રહ્યા છીએ વિશ્વના સૌથી મોટા હિન્દુ મંદિર, ‘અંગકોરવાટ’ વિશે. જે કંબોડિયામાં સ્થિત છે. તમને જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે ટાઈમ મેગેઝિન દ્વારા આ મેગેઝિનને વિશ્વની અજાયબીમાં સમાવવામાં આવેલ છે. આ મંદિરનું આંગણું ચારસો ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલુ છે અને આ કારણે તેને વિશ્વનું સૌથી મોટું હિન્દુ મંદિર કહેવામાં આવે છે.
આ મંદિર ભગવાન વિષ્ણુને સમર્પિત છે અને કંબોડિયાના નાગરિકોને આ મંદિરમાં ઊંડો વિશ્વાસ છે. એટલું જ નહીં, આ મંદિરને કંબોડિયાના રાષ્ટ્રધ્વજમાં પણ મૂકવામાં આવ્યું છે અને આ દેશનું રાષ્ટ્રીય પ્રતીક માનવામાં આવે છે.
અંગકોરવાટનાં આ મંદિરની દિવાલો પર, તમે હિંદુ શાસ્ત્રો, રામાયણ અને મહાભારતનાં પાત્રોને કોતરવામાં આવેલા છે. એટલું જ નહીં, આ મંદિરની દિવાલો પર સમુદ્ર મંથનનાં દ્રશ્યો પણ કોતરવામાં આવ્યા છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે ભગવાન ઇન્દ્રએ આ મંદિર તેમના પુત્રના નિવાસ માટે બનાવ્યું હતું.
અંકોરવાટનાં આ મંદિરનું નિર્માણ 12 મી સદીમાં કરાયું હોવાનું કહેવાય છે અને તેનું નિર્માણ બીજા રાજા સૂર્યવર્મન દ્વારા શરૂ કરાયું હતું. એવું કહેવામાં આવે છે કે રાજા સૂર્યવર્મનને અમરત્વની ઝંખના હતી, જેના માટે તે દેવતાઓને પ્રસન્ન કરવા માંગતા હતા.
આ હેતુ માટે, તેમણે તે સ્થાનનું નિર્માણ શરૂ કર્યું જ્યાં બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ સાથે મળીને પૂજા થઈ શકે. અંગકોરવાટ મંદિર કંબોડિયાનું એકમાત્ર મંદિર છે, જ્યાં ત્રણ દેવોની મૂર્તિઓ એક સાથે સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે 14 મી સદીમાં આ મંદિરને પૂર્ણ કરવાનું કામ રાજા ધર્મેન્દ્ર વર્ધન દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.
ઇતિહાસકારો કહે છે કે 13 મી સદીના અંત સુધીમાં કંબોડિયા પર બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓ દ્વારા કબજો થવાનું શરૂ થયું, ત્યારબાદ અંગકોરવાટ મંદિરની રચનામાં પણ ઘણા ફેરફારો કરવામાં આવ્યા અને મંદિર પર બૌદ્ધ ધર્મનો પ્રભાવ વધવા લાગ્યો.
પરિણામે, કંબોડિયામાં મધ્યમ ધર્મ ઉભરીને આવવા લાગ્યો. ઇતિહાસકારો કહે છે કે 16 મી સદીની શરૂઆતમાં, ખ્મેર સામ્રાજ્યએ કંબોડિયા પર આક્રમણ કરવાનું શરૂ કર્યું અને ધીરે ધીરે કંબોડિયાનાં તમામ હિન્દુ મંદિરો ખંડેરમાં ફેરવાયા. જો કે, અંગકોરવાટ મંદિરમાં બૌદ્ધ ધર્મના સાધુઓનું પ્રભુત્વ હતું, જેના કારણે આ મંદિરને કોઈ ખાસ નુકસાન થયું નથી.
જો કે અંગકોર વાટ મંદિર ધીમે ધીમે ઇતિહાસના લેન્ડસ્કેપથી અદૃશ્ય થઈ ગયું, 19 મી સદીના ફ્રેન્ચ સંશોધક હેનરી માહૌટે અંગકોરવાટ મંદિર શોધી કાઢ્યું અને મંદિરને પ્રકાશમાં લાવ્યું. તે જ સમયે, 1986 થી 1993 દરમિયાન, ભારતીય પુરાતત્ત્વીય સર્વેએ તેને તેની સુરક્ષા હેઠળ રાખ્યું અને મંદિરની જાળવણી અને નવીનીકરણની કાળજી લીધી. દક્ષિણ એશિયાના સૌથી પ્રખ્યાત ધાર્મિક સ્થળોમાં, અંગકોરવાટ મંદિરનું નામ ટોચ પર લેવામાં આવે છે.
