નંદીને ભક્તિ અને શક્તિનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. કહેવામાં આવે છે કે જે કોઈ પણ વ્યક્તિ ભગવાન ભોલેને મળવા માંગે છે, નંદી પહેલા તેની ભક્તિની કસોટી કરે છે. ભગવાન શિવને નંદીની ભક્તિથી જ કળયુગમાં પણ ભગવાન શિવની સાથે નંદિની પૂજા કરવામાં આવે છે.
નંદીને ભગવાન ભોલેનાથનું વાહન માનવામાં આવે છે. નંદીને ભગવાન શિવનો ‘પ્રવેશદ્વાર’ પણ કહેવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શિવ સુધી આપણી શ્રદ્ધા પહોંચાડવા માટે નંદીને પ્રસન્ન કરવું જરૂરી છે. નંદીને બુદ્ધિ અને જ્ઞાનનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. શિવના મંદિરની બહાર હમેશા નંદી બેસે છે.
એવું કહેવામાં આવે છે કે રાક્ષસો અને દેવતાઓ વચ્ચે થયેલા સમુદ્ર મંથનમાં ઝેરને શિવએ પી લીધું હતું. મહાદેવાએ વિશ્વને બચાવવા માટે આ ઝેર પીધું હતું. તે સમયે, ઝેરના થોડા ટીપા જમીન પર પડયા હતા જેને નંદીએ તેની જીભથી સાફ કરી દીધા. નંદિની આ ભક્તિ જોઈને શિવ ખુશ થયા અને નંદીને તેમના મહાન ભક્તનું બિરુદ આપ્યું હતું.
ભગવાન શિવએ કહ્યું કે મારી બધી શક્તિ નંદીમાં પણ છે. જો પાર્વતીની સલામતી મારી સાથે છે તો તે નંદીની સાથે પણ છે. બળદને નિષ્કપટ માનવામાં આવે છે અને તે કામ પણ ઘણું કરે છે. એ જ રીતે, શિવશંકરને પણ નિષ્કપટ, મહેનતુ અને જટિલ માનવામાં આવે છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે આ કારણથી જ શિવે નંદી બળદને જ પોતાનું વાહન પસંદ કર્યું. નંદિની ભક્તિની શક્તિ એ છે કે ભોલે ભંડારી માત્ર તેમના પર સવારી કરે છે અને ત્રણેય વિશ્વની યાત્રા કરે છે, પરંતુ તેમને કીધા વગર ક્યાંય જતા નથી.
નંદી ભગવાની ભક્તિ કરે છે અને તે પછી જ શિવનો માર્ગ ખુલે છે. ભોલેનાથના દર્શન કરતા પહેલા, નંદીની કાનમાં પોતાની ઇચ્છા કહેવાની પરંપરા છે.
ભગવાન શિવની ભક્તિને લીધે નંદિની ભક્તિ એટલી મજબૂત માનવામાં આવે છે કે કળિયુગમાં પણ ભગવાન શિવની સાથે નંદીની પૂજા કરવામાં આવે છે. દરેક શિવ મંદિરમાં નંદીના દર્શન પહેલા થાય છે, અને તે પછી જ ભગવાન શિવના દાર્શન કરવામાં આવે છે.
