આજે દેશભરમાં રામચરિતમાનસના લેખક તુલસીદાસની યાદમાં આ કથા લખવામાં આવી છે. ગોસ્વામી તુલસીદાસ આધ્યાત્મિક ભક્તિના પ્રણેતા અને કવિ માનવામાં આવે છે. જોકે તેમણે સંસ્કૃત અને હિન્દીમાં ઘણા પુસ્તકો લખ્યા છે, પરંતુ ‘રામચરિતમાનસ’ એ તેમની મુખ્ય કૃતિ છે. વાલ્મીકિ રામાયણના આધારે, તુલસીદાસે સામાન્ય લોકોની ભાષામાં રામ કથા લખી હતી.
ગોસ્વામી તુલસીદાસનો જન્મ ઉત્તર પ્રદેશના ચિત્રકૂટ જિલ્લાના એક ગામમાં થયો હતો. તેમના જન્મની કોઈ તારીખ તો જાણી શકેતી નથી. પરંતુ તુલસી દાસને સંસ્કૃત અને હિન્દી છંદોના વિદ્વાન અને કવિ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. કવિ તરીકે તેમના લગ્ન પછી પત્નીના ઠપકાઠી શરૂ થયું હોવાનું કહેવાય છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે, તે તેની પત્ની રત્નાવલીને ખૂબ જ પ્રેમ કરતા હતા. એકવાર પત્ની ક્યાંક બહાર ગઈ હતી, ત્યારે તેઓ પણ પાછળ પહોંચી ગયા હતા.
એટલે પત્નીએ “લાજ ના આયે ટૂર તો આયેહુ નાથ” કહીને ગોસ્વામીને ઠપકો આપ્યો, એટલે કે તમને જરાય શરમ નથી આવતી એમ કહીને તુલસી દાસને ઠપકો આપ્યો હતો. ત્યારથી તુલસી દાસનું જીવન બદલાઈ ગયું.
બીજી એક લોકપ્રિય વાર્તા મુજબ, તુલસી દાસના જન્મની સાથે જ તેના મુખમાંથી રામ નામનો શબ્દ નીકળ્યો હતો. ત્યારથી ઘરમાં તેનું નામ રામબોલા થઈ ગયું હતું. માતા જન્મ પછી જ મૃત્યુ પામ્યા હતા. તુલસીનો ઉછેર એક દાસીએ કર્યો હતો. પાછી ગુરુ નરહરિ બાબાએ બાળક રામબોલાને દીક્ષા આપી અને તેનું નામ તુલસીદાસ રાખ્યું હતું.
પત્ની દ્વારા રચિત યુગલો, ‘લાજ ના આયે આપ આયેહુ નાથ’. આ હાડકાંમાં શરીર છે, આવા પ્રેમ નેકુ જે રામ થાય છે, તો પછી તમે ભીતા કેમ જશો, ‘તુલસીદાસ એટલે કે રામબોલા સંપૂર્ણપણે ભગવાન રામ તરફ વળ્યા. તે રામનામમાં એવી રીતે મગ્ન થઈ ગયા કે તેમણે સ્થાનિક ભાષામાં સાહિત્ય બનાવ્યું હતું. ગોસ્વામી તુલસીદાસે પોતાનું આખું જીવન કાશી, અયોધ્યા અને ચિત્રકૂટમાં વિતાવ્યું હતું. રામચરિતમાનસ ઉપરાંત પ્રવાસ દરમિયાન તેમણે બીજી ઘણી રચનાઓ પણ કરી હતી. આમાં કવિતાવલી, જાનકીમંગલ, વિનયપત્રિકા, ગીતાવલી અને હનુમાન ચાલીસા જેવી તેમની મુખ્ય રચનાઓ છે.
અવધી ભાષામાં વાલ્મીકિ રામાયણ લખનારા તુલસીદાસને તેમની સરળ ભાષાને કારણે જનકવિનો દરજ્જો મળ્યો હતો. સદીઓ પછી પણ, તેમની રચનાઓની સુસંગતતા સરળ ભાષા અને આદર્શવાદને કારણે રહે છે.
